çocuğum Okuyamazsa

Okuma güçlüğü yani Disleksi nedir? Nasıl anlaşılır? Pek çok ünlü müzisyen, bilim adamı, sanatçının okuyamadığı için okullardan kovulduğu, zeka özürlü tanısı aldığı, küçük yaşlarında ‘başarısız’ damgası taşıdıklarını duyarız. Bu ünlülerden Tom Cruise ‘okuma öğrenemeyen ancak kendi işini görebilir’ tanısı almış şimdilerde okuyamayan çocuklara yardım kampanyaları düzenleyen bir sinema dehasıdır. Ampulü keşfeden Thomas Edison, gerilim kitaplarının ünlü yazarı Agatha Christi, masalsı fantazileri gerçeğe dönüştürmüş deha Walt Disney tanınmış disleksiklerden.Okumada zorlanmayan bir kişinin okuyamamanın nasıl bir zorluk olduğunu hayal etmesi son derece güçtür. Bu nedenle okuyamayan disleksikler sıklıkla ‘tembel’, ‘inatçı’, ‘ilgisiz’ gibi hak etmedikleri sıfatlarla anılmaktadırlar. Genellikle yetersiz tanınma nedeniyle toplumdaki insidans bilinmese de % 10 civarında olduğu düşünülmekte 100 seneden beri tanınan bu öğrenme güçlüğünün asıl nedeni yeni yeni ortaya çıkmaktadır.Bugün beyinde bir özür değil, disleksinin beynin okuma alanları arasındaki koordinasyonun tam kurulamadığı bir durum olduğu anlaşıldı. Helsinki’den yapılan bir açıklamada DYXCI geninin mutasyonunu taşıyan ailelerde disleksik kişilerin çok daha fazla olduğu bildirilmiştir yani kalıtımsal bir yanı da vardır.Okuma sırasında beynin aktifleşen bölgeleri fonkiyonel MRI yöntemiyle tespit edilmiştir. Beynin sol tarafı okumayı yönetmektedir. Beynin sol ön bölüme ‘Hece Oluşturan Bölge’ adı verilmekte ve harflerin yanyana koyularak hecelere dönüştürülmesi bu bölgede gerçekleşmektedir. Sol orta bölgeye ‘Kelime Analiz Bölgesi’ adı verilmekte, burada heceler anlamlı hale gelmekte, kelimeye dönüşmektedir. Kulak arkasında kalan oksipital bölge ise ‘Otomatik Detektör’ adıyla anılmakta, önceden tanınmış kelimelerin 1. ve 2. duraklardan geçmeyip direkt kelimenin tanındığı bölge. Okumaya hız veren işte bu otomatik alandır.Dislekside ne oluyor? Kelime analizi ve otomatik detektör bölgeleri iyi koordinasyon sağlayamıyor. Bu kişilerde kelime oluşumu her seferinde ‘Hece Oluşturan Bölgeden geçiyor ve bu nedenle de okumada istenen serilik bir türlü yakalanamıyor. Bu kişiler beyinlerinin sağ bölgelerini de çalıştırarak okumaya çalışıyorlar.Disleksinin yaşa göre şüphe uyandıran belirtileri:3-5 YAŞ Anaokulu ÇAĞI:1- Kelimelerin tekrarlandığı şarkılardan hoşlanmaz2- Tekerlemeli oyunları bir türlü öğrenemez3- Bebek gibi konuşmaya devam eder. Kelimelerini sık sık şaşırır4- İsmindeki harfleri bile öğrenemez ve ilgi göstermez.5- Haftanın günleri, harfleri sayıları bit türlü öğrenemez tüm uğraşlara rağmen5-6 YAŞ OKUL ÇAĞI:1- Harf ve kelimeleri tanıyamaz, kendi ismini bile yazamaz, kelimelere uyduruk yazılımlar bulur.2- Kelimeleri hecelere bölemez. Kapı kelimesini Ka-pı olarak bölemez.3- Kafiye yapan kelimeleri tanıyamaz. Bacı-Hacı gibi4- Harfleri kelimelerle bağdaştıramaz. Kedi ne ile başlıyor? Sorusunu cevaplayamaz.5- Heceleri tanıyamaz. K ile hangisi başlar kedi, hacı, bacı diye sorulduğunda cevaplayamaz.6-7 YAŞINDAKİ ÇOCUĞUNUZ:1- Heceleri tanımakta ve yan yana koymaktaki güçlüğü devam ediyorsa2- Tek heceli kelimeleri okuyamıyorsa: Top, Bal, kel gibi3- Okuma hataları harflerin dizilişinde hata yaptığını düşündürüyorsa. Kediyi yedi diye okuma gibi..4- Okumaktan nefret etme, okumayı ZOR İŞ olarak değerlendirme gibi yakınmaları varsa..7 YAŞ ve ÜZERİNDEKİ ÇOCUĞUNUZ:1- Uzun ve zor kelimeleri yanlış okuma Cumhuriyet yerine hürriyet gibi2- Benzer kelimeleri karıştırma Kurt yerine yurt gibi3- Okurken duraklama, eee yani gibi eklerle doldurma4- Telefon numarası, ev adresi, tarihleri hatırlayamama5- Çok heceli kelimelerin sonunu veya tamamını uydurma cumhuriyetimizin yerine hükümetimizin gibi6- Kelimelerin bazı hecelerini atlama cumhuriyetimizin yerine cumhuriyetin gibi7- Okuma esnasında zor kelimelerin yerine kolayını seçme. Hatıra yerine anı gibi8- Yazım hatalarıyla dolu özensiz yazma9- Bağlaç gibi anlamsız ekleri atlama. İle, ve gibi kelimeleri okumama10- Sesli okumaktan kaçınmaDisleksiden şüphelendiyseniz neler yapmalısınız?Sınıf öğretmeniyle derhal görüşmeli onun görüşlerini almalısınız.Ne kadar önce davranırsanız, çocuğunuzun hızlı okuma şansı o kadar artar.Okul sistemi içinde veya dışarıdan mutlaka testlerini yaptırmalısınız.Çocuğunuzun başarılı olduğu diğer alanları keşfedin. Onun başka alanlardaki başarılarını ön plana çıkarın. Onun çok başarılı olabileceği, özgüvenini destekleyebileceği bir alan seçin. Başarısız olduğu konularda onu yermeyin.Çocuğunuza konulan tanıyı ve önerileri okulla paylaşın. Sınıfta dikkatinin dağılmayacağı, iyi ışıklı, tahtaya yakın bir yerde oturmalı. Sınavlarda ona fazla süre tanınmalı, duruma göre sorular ona okunmalı, cevapları sözlü olarak alınmalı, audiovisual eğitim sağlanmalıdır.Evde destek sağlayın. Size sesli okumasını sağlayın. İstemiyorsa sesli okumaya zorlamayın.Danışabileceğiniz siteler:1- disleksi2- anküsem.ankara.edu3- öğretmenlersitesi&4- dyslexic.uk5- legasthenie6- ditt-online