Mikro-Formatlar: Semantik Bir Webe Doğru

Internet devriminin başlangıcında, Internet’e bağlı olmak basit bir hiperlink çevresinde dönmekteydi. Bir tıklamayla, büyü yapmaya benzer biçimde, bir Web tarayıcısı içeriğin canlı olduğu her yere yönlendirilebilirdi.

Peki ya kontekst? İlgili bilgi ile içeriği semantik bir bağlamda bağlaştırmak? İl yıllarda oluşturulan hiperlink bunun için yetersizdi.

Artık, Web içeriği sahiplerine, kullanıcıların semantik bir yolla içerikleri birbirlerine bağlamalarına olanak tanıyan farklı noktaları ilişkilendirmelerinde yardımcı olan Microformatlar var. Daha açık bir dille ifade etmek gerekirse- ki bu ifade resmi Microformats.org sitesinden ödünç alınmıştır, “Mikro-formatlar, Web sayfalarında kişileri, olayları, etiketleri vb.yi simgeleyen küçük HTML parçacıklarıdır.”

Her ne kadar mikro-format terimi henüz ortak tanınırlığa erişmemiş olsa da, bu tanınırlığı sağlayacak olan firmaların dikkatini çektiği kesin. Technorati, Mozilla, IBM, Microsoft, Google, Digg, ve Yahoo’nun da aralarında olduğu sayısız büyük firma mikro-formatların işe yaraması için çaba sarf etmeye başladılar. Bazı hesaplamalara göre Internet üzerinde şuan hali hazırda yüz milyonlarca on-line mikro-formatlı bilgi mevcut.

Technorati’nin şef teknolojisti ve aynı zamanda Microformats.org’un kurucularından olan Tantek Çelik internetnews.com’a verdiği demeçte “Bu noktada mikro-format hakkında bir şeyler öğrenen neredeyse tüm Web dizayncılar hemen bunları kullanmaya başlıyorlar,” dedi. “Mikro-formatlar sadece bir parça HTML yazımından anlamayı gerektirdiğinden milyonlarca Web yazarı ve dizayncısı bunları hemen kullanmaya başlayabiliyor. XML ve RSS gibi programcı yeteneği gerektiren daha önceki pek çok Web teknolojisine kıyasla bu teknoloji dizayncılar önünde çok daha alçak bir bariyer oluşturmakta.”

Günümüzde mikro-formatlar nerede kullanılıyor?

Technorati mikro-formatları ürünleri aracılığı ile kullanılıyor ve bu ürünlere ana blog arama portalı da dahil. Technorati etiketleri, blog yazarlarının bireysel blog yazılarını iletiler ile kategori/anahtar sözcük ilgisi içinde “etiketlemelerine” olanak tanıyan rel-tag mikro-formatından türetilmişler. Ayrıca Technorati, hCard gibi, sosyal network taşınırlığına destek sağlayacak şekilde mikro-formatları iletişim sayfası üzerinde ve kullanıcı profil sayfaları üzerinde de kullanıyor.

Tıpkı yeni Google Sharing kullanıcı profilleri gibi yeni Digg kullanıcı profilleri de hCard mikro-formatını destekliyor. Yahoo’nun Flickr fotoğraf paylaşım sitesi de özellikle hCard ve lokasyonlar için adr ile geo spesifikasyonlarını içeren mikro-formatları sıklıkla kullanmakta.

Microformats.org şu anda mikro-formatlar için dokuz farklı spesifikasyonu tanımakta: hCalendar, hCard, rel-license, rel-nofollow, rel-tag, VoteLinks, XFN, XMDP ve XOXO. Bunlara ilaveten bazıları zaten kullanımda olan 11 yeni mikro-format tanınırlık projesi daha var: adr, geo hAtom, hResume, hReview, rel-directory, rel-enclosure, rel-home, rel-payment, robots exclusion ve xFolk.

Her ne kadar mikro-formatlar semantik Web bağlantılarını olanaklı kılsa da Mozilla’nın Kullanıcı Deneyimi Dizayncısı Alex Faaborg mikro-formatların RDf ve OWL kadar kompleks ve etkileyici olmamasından ötürü bazen daha düşük düzeyde semantik Web ile ilişkilendirildiğini de belirtiyor.

Faaborg “Mikro-formatlar daha gayrı resmi oldukları kadar yazarlar için daha kolay bir kullanım sağlamakta ve oluşturulan semantik bilgiler makineler için okunur olmalarının yanı sıra insanlar için de okunur hale gelmektedir,” diyor. “Ancak bir yaklaşımın diğerine üstünlük sağlaması söz konusu değil zira her yaklaşım farklı durumlarda kolaylık sağlamaktadır.”

Teknik açıdan konuşmak gerekirse, W3C GRDDL’nin (Dil Dialektiklerinden kaynak Tanımlamalarını Ayıklama – Gleaning Resource Descriptions from Dialects of Languages) artık mikro-formatlardan veri çektiğini ve Semantik Web’in parçası haline getirebildiğini duyurduğundan aslında mikro-formatlar ve Semantik Web birlikte çalışır hale geldi.